Streszczenie:
Samorząd terytorialny to wyodrębniona w państwie i działająca na mocy prawa
organizacja demokratyczna, która wykonuje samodzielnie zadania publiczne, zaspakajające
potrzeby lokalne mieszkańców. Jednym z najważniejszych atrybutów samorządu jest jego
samodzielność. Obejmuje ona wiele obszarów jego działalności, a jej zakres kształtowany
jest przez oddziaływanie różnorodnych czynników o charakterze społecznym, politycznym
i ekonomicznym. Szczególnie istotny jest obszar samodzielności związanej z finansami.
Samodzielność finansowa obejmuje zarówno proces tworzenia i wydatkowania własnych
dochodów, jak też dysponowanie środkami pochodzącymi z budżetu państwa. Samodzielność
w zakresie dochodów umożliwia oddziaływanie na poziom i strukturę budżetu samorządu
terytorialnego, natomiast samodzielne gospodarowanie finansami w zakresie wydatków daje
swobodę odnośnie do decyzji o rodzaju wykonywanych zadań, sposobie ich realizowania
oraz strukturze i hierarchii wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego
(JST). Panuje powszechne przekonanie, że samodzielność dochodowa jest ważniejsza od
wydatkowej i często utożsamia się ją z samodzielnością finansową (Kosek-Wojnar, Surówka,
2007, s. 36; Piotrowska-Marczak, 1997, s. 19-20). W literaturze przedmiotu bardzo mało
uwagi poświęca się samodzielnemu gospodarowaniu w sferze wydatków i stosunkowo rzadko
się to zagadnienie opisuje. Jest to jeden z powodów podjęcia takiej tematyki badawczej.
