Streszczenie:
Renesans bajki stanowi fenomen globalny, obejmujący wszystkie warstwy kultury.
Wystarczy przypomnieć, że początek XXI wieku upłynął pod znakiem niebywałego sukcesu
serii książek Joanne K. Rowling o przygodach młodego czarodzieja – Harrego Pottera oraz
tolkienowskiej sagi Władca pierścieni. Symptomatyczne, że oba tytuły zaistniały jednocześnie
w przestrzeni literatury, kina, multimediów i nauki. Obecnie pojawia się coraz więcej publikacji
naukowych i artykułów krytycznych na temat bajki, bajkowości, fantastyki i to nie tylko w obrębie
literaturoznawstwa oraz folklorystki, ale również psychologii, socjologii i pedagogiki. Uczeni
z różnych dziedzin prowadzą badania naukowe nad funkcjonowaniem mitu i bajki w kulturze,
ich wpływu na rozwój osobowości, a także w zakresie docenionej ostatnio bajkoterapii. Innymi
słowy – bajka poszerzyła znacznie przestrzeń swojego bytowania. Nie wyrzekając się związków
z folklorem, literaturą dziecięcą i dydaktyczną zyskała status uniwersalnej – ponadgatunkowej
formy artystycznego wyrazu.
Szczególny wymiar renesans bajki przybrał w najnowszej literaturze rosyjskiej.
Kultura rosyjska miała zawsze do tego gatunku wyjątkowy stosunek, bajka była w niej obecna
nieprzerwanie i z każdą epoką wzbogacała się o nowe formy, funkcje i środki wyrazu. Jednakże
nawet na tym od zawsze przychylnym bajce gruncie, wśród wielu równoległych tendencji
czy też jak kto woli alternatywnych „literatur”
, daje się zauważyć w ostatnim dwudziestoleciu
wyraźny wzrost zainteresowania bajką zarówno ze strony twórców, jak i odbiorców. To
zainteresowanie można poświadczyć ilością pozycji wydawniczych, sprzedanych egzemplarzy,
publikacji prasowych i naukowych, a w końcu popularnością współczesnych bajkopisarzy.
Niewątpliwie kultura rosyjska wpisuje się w globalny trend, którego przyczyny są tak wielostronne
i skomplikowane jak współczesna rzeczywistość. Zwrot ku bajkowości, fascynacja fantastyką,
to z jednej strony próba obrony przed trudną rzeczywistością „бегство от нельзя
, jak również
zaspokojenie tęsknoty współczesnego człowieka za stałymi wartościami oraz jasno określonymi
zasadami, których brakuje w zdezintegrowanym świecie. Ale to także wynik przewrotu
narratywistycznego w literaturze, wpływ filozofii posthumanizmu i odpowiedź na potrzeby
rynku wydawniczego. Jednak tym, co najważniejsze i co zapewnia bajce sukces, jest wyjątkowa
struktura gatunku, która w ramach konwencji pozwala wszystkim próbującym sił w bajkopisarstwie
rozwinąć skrzydła wyobraźni, eksperymentować z formą i podejmować uniwersalne problemy.
Bajka wydaje się być najdogodniejszą formą dla zaprezentowania sprawności warsztatowej
i erudycji, które są tak charakterystyczne dla wielu współczesnych pisarzy
