Znaczenie Małopolski jako krainy historycznej oraz regionu gospodarczego

Abstract

W artykule przedstawiono najpierw kształtowanie się w wiekach X-XV Małopolski jako krainy historycznej (Polonia Minor), która obejmowała Ziemie (księstwa): Krakowską i Sandomierską, nazywane też województwami. W 1474 roku z województwa sandomierskiego wyodrębniono województwo lubelskie. W 1589 roku do Małopolski zaliczano również 6 województw wschodnich (dzisiejsza Ukraina). Cztery z tych województw powróciły do Polski w latach 1918-1939 (w tym m.in. Lwów). Objaśniono również historię Małopolski w okresie zaborów (1772-1918) jako Galicji Zachodniej i Wschodniej, a także zaprezentowano Małopolskę jako krainę geograficzną. Po II wojnie światowej na terenie Małopolski wyodrębniono województwa: krakowskie, kieleckie, rzeszowskie i lubelskie, a w latach 1975-1999 utworzono w ich miejsce 14 małych województw na wzór francuskich departamentów. Pojawiła się wtedy potrzeba planowania rozwoju społeczno-gospodarczego w skali większych regionów i stąd powstała koncepcja Makroregionu Południowo-Wschodniego, obejmującego te tereny. W 1999 roku kolejna reforma administracji przywróciła trójstopniowy podział kraju (gmina – powiat – województwo). Nazwy województw powiązano z nazwami krain historycznych. Z tego też względu województwo krakowskie nazwano województwem małopolskim, co nie jest najlepszym rozwiązaniem, ponieważ nazwa Małopolska kojarzy się zwykle z o wiele większą krainą historyczną i geograficzną. Na zakończenie scharakteryzowano gospodarkę województwa małopolskiego: V. miejsce w kraju na 16 województw – ok. 8% mieszkańców oraz dochodu narodowego (PKB).

The paper discusses how Lesser Poland was formed between 10th and 15th centuries as a historical region (Polonia Minor) which included the areas of Kraków and Sandomierz provinces, also called voivodships. In 1474, Lublin Voivodshipwas carved out ofSandomierz Voivodeship. In 1589, Lesser Poland region incorporated six eastern voivodeships (the present day Ukraine). Four of them returned to Poland within 1918-1939 (in this number Lviv). The paper gives some space to the history of Lesser Poland in time of partitions (1772-1918) known then as Western and Eastern Galicia. It also presents geographic features of Lesser Poland. Following WWII, Lesser Poland was divided into four voivodeships; Kraków, Kielce, Rzeszów and Lublin. Within 1975-1999, this area was further subdivided into 14 small voivodeships resembling French departments. At that time, there arose a need to plan social and economic development on the scale of larger regions, hence South-Eastern Macroregion comprising those areas was established. In 1999, another administration reform revived three-tier structure of the country (gmina – poviat – voivodeship). The names of voivodeships originated in the historical names of parts of the country. That is why Kraków voivodeship became Lesser Poland, which was not the most fortunate solution. This is because Lesser Poland brings to mind a significantly greater geographic and historical area. The paper concludes with the description of the economy of Lesser Poland voivodeship which ranks fifth within 16 voivodeships, has approximately 8% of the entire population and GDP.