Diagnoza procesu uczenia się niezbędnym warunkiem edukacji spersonalizowanej

Abstract

Artykuł koncentruje się wokół problematyki diagnozowania procesu uczenia się, rozpatrując ją w kontekście dążeń do personalizacji kształcenia. Jest analizą: (1) założeń personalizacji wyrastających na gruncie koncepcji wielowymiarowości człowieka i jego dążeń do twórczego kreowania rozwoju, (2) zagadnień diagnozy profili uczenia się jako niezbędnego warunku spersonalizowanego kształcenia, (3) metod i narzędzi diagnozy oraz (4) kompetencji diagnostycznych nauczycieli. W tekście zasygnalizowano przesłanki do zmian w edukacji, mających swe uzasadnienie w wielorakich procesach transformacji gospodarczej i społecznej, do których edukacja musi się dostosować, będąc jednocześnie ważnym promotorem tych zmian. Omówiono główne założenia personalizacji, akcentując zarówno autonomię ucznia w określaniu celów własnej edukacji i sposobów ich realizacji, jak i wspierającą rolę nauczyciela w tym procesie. Wskazano, że istotnym warunkiem umożliwiającym spersonalizowaną edukację jest pełna diagnoza indywidualnych profili uczenia się, która uczniowi i nauczycielowi dostarcza wiedzy o potencjale do uczenia się, preferowanych sposobach poznawania i zasobach osobistych umożliwiających funkcjonowanie w sytuacjach edukacyjnych. Diagnoza uczenia się powinna być dokonywana w szkole, przez nauczycieli i szkolnych specjalistów, przy merytorycznym wsparciu pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych. Warunkiem niezbędnym jest także opracowanie profesjonalnych narzędzi diagnozy (w tym wykorzystanie nowoczesnych technologii) oraz doskonalenie kompetencji diagnostycznych nauczycieli. W części końcowej opracowania sformułowano pytania otwarte, na które odpowiedzi należy poszukiwać na drodze interdyscyplinarnych badań i poprzez analizę i upowszechnianie dobrych praktyk.

The study focuses on the issue of diagnosing the learning process, considering it in the context of striving to personalize education. It is an analysis of: (1) the assumptions of personalization arising from the concept of human multidimensionality and their striving to creatively create development, (2) the issues of diagnosing learning profiles as a necessary condition for personalized education, (3) methods and tools of diagnosis, and (4) the diagnostic competences of teachers. The study signals the premises for changes in education, justified by the multiple processes of economic and social transformation, to which education must adapt, simultaneously being an important promoter of these changes. The main assumptions of personalization are discussed, emphasizing both the autonomy of students in determining the goals of their own education and the methods of implementation, as well as the supporting role of the teacher in this process. It is indicated that an important condition enabling the personalized education is a complete diagnosis of individual learning profiles, which provides the student and teacher with knowledge about the potential for learning, preferred ways of learning, personal resources enabling functioning in educational situations. The diagnosis of learning should be conducted at school, by the teachers and school specialists, with the substantive support of employees of psychological and pedagogical counselling centres. Another necessary condition is the development of professional tools for diagnosing learning (including the use of modern technologies) and the improvement of diagnostic competences of teachers. The final part of the study formulates open questions, the answers to which should be sought through interdisciplinary research and through the analysis and dissemination of good practices.

The study focuses on the issue of diagnosing the learning process, considering it in the context of striving to personalize education. It is an analysis of: (1) the assumptions of personalization arising from the concept of human multidimensionality and their striving to creatively create development, (2) the issues of diagnosing learning profiles as a necessary condition for personalized education, (3) methods and tools of diagnosis, and (4) the diagnostic competences of teachers. The study signals the premises for changes in education, justified by the multiple processes of economic and social transformation, to which education must adapt, simultaneously being an important promoter of these changes. The main assumptions of personalization are discussed, emphasizing both the autonomy of students in determining the goals of their own education and the methods of implementation, as well as the supporting role of the teacher in this process. It is indicated that an important condition enabling the personalized education is a complete diagnosis of individual learning profiles, which provides the student and teacher with knowledge about the potential for learning, preferred ways of learning, personal resources enabling functioning in educational situations. The diagnosis of learning should be conducted at school, by the teachers and school specialists, with the substantive support of employees of psychological and pedagogical counselling centres. Another necessary condition is the development of professional tools for diagnosing learning (including the use of modern technologies) and the improvement of diagnostic competences of teachers. The final part of the study formulates open questions, the answers to which should be sought through interdisciplinary research and through the analysis and dissemination of good practices.