Analiza wybranych wątków rosyjskiego przekazu medialnego w kontekście psychologii społecznej

Abstract

Artykuł omawia wybrane motywy występujące w języku rosyjskiego przekazu medialnego. W szczególności poruszane są takie tematy, jak kształtowanie się nowej narodowej tożsamości, tworzenie się ideologii przemocy oraz dekonstrukcja dyskursu pokojowego. Zagadnienia te zana- lizowane zostały w kontekście psychologicznych koncepcji, takich jak teoria poszukiwania znacze- nia (ang. significance quest theory) Kruglanskiego, teorii dotyczącej charakterystyki i konsekwen- cji przekonań moralnych (ang. moral conviction) Lindy Skitki, teorii fundamentów moralnych Jonathana Haidta i jego społeczno-intuicjonistycznego modelu jako głównego źródła moralnych przekonań oraz teorii przemocy moralnej (ang. moral violence) Fiskego i Raia. Celem analizy jest uporządkowanie materiału propagandowego i zasygnalizowanie pewnych powtarzających się mo- tywów, co do których psychologia społeczna może wnieść nieco zrozumienia. Głównym źródłem informacji odnośnie do rosyjskiego przekazu medialnego jest książka Gartnera „Za Putina”, która wydaje się niezwykle cenna dla zrozumienia zasięgu i radykalności stosowanego języka. Szczegól- na jej wartość leży też w obfitości przywoływanych przez nią wypowiedzi zwykłych osób, które nie będąc, zdaniem autora, nacjonalistami, wciągnięte zostały w tryby propagandy i stały się jej czynnymi propagatorami. Przedmiotem analizy są sformułowania pochodzące z wypowiedzi waż- nych polityków rosyjskich oraz czołowych dziennikarzy i influencerów. Praca ta nie pretenduje do miana kompleksowej analizy propagandy rosyjskiej, co z powodu subiektywnego doboru źródeł byłoby niemożliwe.

Article discusses selected motifs appearing in Russian media coverage. In particular, topics such as formation of a new national identity, creation of an ideology of violence and deconstruction of pe- ace discourse are discussed. These issues are analyzed in the context of psychological theories such as Kruglanskiʼs Meaning quest theory, Linda Skitkaʼs theory of characteristics and consequences of moral conviction, Jonathan Haidtʼs Theory of moral foundations and his Social-intuitionist model as the main source of moral beliefs and the theory of moral violence by Fiske and Rai. The purpose of the analysis is to organize propaganda material and to highlight certain recurring motifs to which social psychology can provide some understanding. The main source of information regarding Russian media coverage is Gartnerʼs book "Z Generation", which seems to be particularly valu- able for understanding the scope and radicality of the language used. Its particular value also lies in the abundance of statements it cites that come from "ordinary" people who, not being natio- nalists, were drawn into the field of propaganda and became its active propagators. The subject of the analysis are phrases from statements by important Russian politicians and leading journalists and influencers. This work does not claim to be a comprehensive analysis of Russian propaganda, which would be impossible due to the subjective selection of sources.