Myśl Nikołaja Fiodorowa w literaturze dziewiętnastego i dwudziestego wieku

Abstract

„Filozofia wspólnego czynu” Nikołaja Fiodorowa od samego początku wzbudzała w ówczesnych intelektualnych kręgach skrajne opinie. Z jednej strony projekt ten powodował zachwyt i fascynację, z drugiej zaś stawał się obiektem pogardy i krytyki. Powyższe motto autorstwa Wasilija Maracza odzwierciedla stosunek przeciwników, dla których fantastyczna koncepcja wskrzeszenia zmarłych zdawała się być herezją lub wymysłem chorego umysłu . Oponenci określali Fiodorowa jako „filozofa-marzyciela”, wyalienowanego, osamotnionego i odseparowanego od reszty świata , przejawiającego, jak powie książe Jewgienij Trubieckoj, „jurodstwo myśli” . Jednak najpoważniejszym ze stawianych mu zarzutów była niewątpliwie ostra krytyka Fiodorowowskiej wizji roli człowieka we wszechświecie z uwzględnieniem eschatologicznego wymiaru istnienia. Wskrzeszenie zmarłych, mające dokonać się dla człowieka i za sprawą człowieka stało się koncepcją prowokującą do stwierdzeń bliskich wypowiedziom Gieorgija Florowskiego.